Izabela Lecka
Search results
The Doll (Polish: Lalka) is the second of four acclaimed novels by the Polish writer Bolesław Prus (real name Aleksander Głowacki). It was composed for periodical serialization in 1887–1889 and appeared in book form in 1890.
The Doll (Polish: Lalka) is a 1968 Polish film directed by Wojciech Jerzy Has. The film is an adaptation of the novel The Doll by Bolesław Prus, which is regarded by many as one of the finest Polish novels ever written.
- Powstanie I Publikacja
- Tytuł
- Przegląd treści
- Społeczeństwo
- Kompozycja I Konstrukcja Powieści
- Styl utworu
- Lalka wobec ówczesnej Nauki
- Motywy Powieściowe
- Odbiór
- Bibliografia
Geneza
9 lutego 1887 w 30 numerze warszawskiego dziennika „Gazeta Polska” ukazała się informacja o odbytym w Bernie procesie młodej kobiety, która została oskarżona o kradzież lalki. Została ona uniewinniona, ponieważ sprzedawca zeznał, że zabawka jednak była zakupiona u niego. O tym sprawozdaniu prasowym Prus napisał kilka zdań w XX arkuszu swoich Notatek o kompozycji. Scenę o podobnej tematyce wprowadził później także do powieści (tom II, rozdział VIII). Z wypowiedzi samego pisarza wynika, iż proc...
Publikacja w „Kurierze Codziennym”
29 września 1887 rozpoczął się w „Kurierze Codziennym” druk Lalki w formie odcinków. 5 maja 1888, w 123 numerze Kuriera ukazał się fragment I tomu powieści. Nastąpiła miesięczna przerwa w publikacji. Na skutek procesu sądowego Prus postanowił zmienić nazwisko subiekta Moraczewskiego na Mraczewski. 8 czerwca tegoż roku rozpoczęto druk II tomu Lalki na łamach „Kuriera” (od nr. 157). Natomiast 5 sierpnia w nr. 215 dziennika ukazała się ostatnia część III rozdziału II tomu powieści, po czym nastą...
Publikacja książkowa
Na początku 1890 powieść została wydana nakładem wydawnictwa Gebethner i Wolff. Podczas druku powieści w krakowskiej drukarni W. L. Anczyca i Spółki korzystano z pierwodruku prasowego oraz z rękopisu. Ten ostatni istniał jeszcze wówczas w całości. Pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym pierwsze wydanie książkowe różniło się od rękopisu. Wprowadzono szereg poprawek dotyczących pisowni („informacyj”, „galanteryj” zamiast „informacyi”, „galanteryi” z rękopisu), ujednolicono także formy fl...
Początkowo powieść miała nosić tytuł Trzy pokolenia, jako odwołanie do trzech generacji reprezentowanych przez Rzeckiego (pokolenie dawnych idealistów, romantyczny idealizm polityczny), Wokulskiego (pokolenie przejściowe) i Ochockiego (pokolenie nowych idealistów, pozytywistycznych idealistów naukowych). Prus twierdził, że tytuł Lalka był właściwie...
Akcja powieści rozgrywa się w latach 1878–1879 (trwa około półtora roku) w Warszawie, z epizodami w Paryżu i Zasławiu. Lalkaskłada się z kilku wątków: 1. Wątek miłości Wokulskiego do Izabeli – główny 2. Wątek Rzeckiego 3. Wątek baronostwaKrzeszowskich 4. Wątek Heleny Stawskiej 5. Wątek Ochockiego
Arystokracja i szlachta
Arystokracja w powieści reprezentowana jest przez Izabelę Łęcką, jej ojca Tomasza, a także Juliana Ochockiego, państwa Krzeszowskich, Starskiego oraz postacie pojawiające się w Zasławiu. Arystokracja i szlachta są w powieści przedstawione jako warstwy anachroniczne, które nie pełnią już żadnej istotnej funkcji społecznej, a pielęgnują jedynie w sobie przekonanie o własnej wyższości wobec innych warstw, wspomnienia dawnych czasów i kosztowne nawyki.
Mieszczaństwo
Mieszczaństwo jest w Lalce przedstawiane poprzez kontrastowe zestawienie go z arystokracją i szlachtą.
Lalka wobec realizmu i tradycji powieściowej
Lalka posiada wiele cech powieści realistycznej – przede wszystkim czas akcji jest określony bardzo dokładnie (wykracza poza akcję właściwą i dzięki wspomnieniom postaci obejmuje okres od 1840 do 1879 roku, wspominane są liczne wydarzenia i postacie autentyczne (m.in. Otto von Bismarck, Napoleon Bonaparte, zamach Maxa Hödela na cesarza Wilhelma Hohenzollerna czy obecność Rossiego w Warszawie). Ścisły jest również opis miejsca akcji – Warszawy. W powieści występują autentyczna topografia miast...
Technika nawarstwiania i nawrotu motywów
Aby przedstawić możliwie obszernie ówczesne społeczeństwo i móc wprowadzić dużą liczbę postaci i zagadnień, Prus posłużył się techniką nawarstwiania motywów. Polega ona na wprowadzeniu do utworu licznych motywów, które są silnie osadzone w akcji powieści i rozwijają się równolegle do wątku głównego, ale jednocześnie są autonomiczne i niezależne wobec niego. Tak więc od wątku miłosnego, będącego głównym motywem powieści, wyprowadzane są kolejne poboczne motywy, tworzące osobne epizody. Np. mił...
Lalka wobec naturalizmu
Powieść Prusa zawiera liczne związki z poetyką naturalizmu. Postacie są bardzo silnie związane ze środowiskami, z których pochodzą i pochodzenie to jest zawsze uwypuklone w utworze. Nie może ono być zatarte, niezależnie od działań i jednostkowych wysiłków postaci i wpływa na ich postępowanie. Np. Izabela nawet w złej sytuacji materialnej pozostaje arystokratką, Wokulski pozostanie mieszczaninem, niezależnie od swoich wysiłków, a postępowanie Szumana jest przez całą akcję związane z jego żydow...
Język narracji jest jasny, obiektywny i zwięzły. Narrator unika nadmiernych zdobień stylistycznych, chętnie posługuje się zdaniami nierozwiniętymi i równoważnikami zdań, unika inwersji, a jego słownictwo jest neutralnie nacechowane. W opisach rozmyślań Wokulskiego występują często poetyzmy, najczęściej banalne i spospolitowane, z kolei dla opisu ni...
Wpływ współczesnej Prusowi nauki na jego powieść objawia się w sposobie konstruowania postaci. Pisarz zrezygnował w tym zakresie z modnej ówcześnie i chętnie stosowanej w literaturze fizjonomiki, zgodnie z którą cechy osobowościowe miały odzwierciedlać się w wyglądzie postaci – w Lalce szlachetne i piękne oblicze nie jest niezawodnym wskaźnikiem sz...
Motywy romantyczne
Prus wprowadził do powieści szereg motywów romantycznych. Najsilniej z tą epoką łączy się postać Rzeckiego – należą do niej: jego wiara w wybitne, genialne jednostki o wyjątkowej roli politycznej (ród Bonapartów i Wokulski) i w powszechną sprawiedliwość, a także przyjmowane przez niego role życiowe, typowe dla epoki romantyzmu (spiskowiec, żołnierz walczący o wolność, emigrant), jest również platonicznym kochankiem, wielbiącym z daleka Stawską. Przy czym motywy romantyczne w postaci Rzeckiego...
Religia
Motywy religijne w Lalce nie dotykają tematyki kościelnej – w powieści nie są ukazane bezpośrednio żadne ceremonie religijne (sceny mające miejsce w kościele dzieją się zawsze albo po, albo przed obrzędem), nie pojawia się również żadna postać kapłana obecnego w świątyni. Związane jest to z poglądami pokolenia pozytywistów, które przeżywało kryzys wiary w Kościół katolicki i poszukiwało wartości religijnych poza tą instytucją. Stąd motywy religijne w powieści Prusa nie obejmują kwestii wyznan...
Wkrótce po ukazaniu się powieści opublikowano w prasie pierwsze jej recenzje. 4 stycznia – Walerii Marrené („Przegląd Tygodniowy”), 6 marca – Antoniego Mazanowskiego („Kłosy”, nr 1288), 8–15 marca – Józefa Kotarbińskiego („Tygodnik Ilustrowany”, nr 10–11), 9–11 marca Kazimierza Ehrenberga (krakowski „Kurier Polski”, nr 67–68), 14 marca – Wiktora Go...
Józef Bachórz Wstęp. W: Bolesław Prus: Lalka T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998. ISBN 83-04-04381-5.brak strony w książceKrystyna Tokarzówna, Stanisław Fita: Bolesław Prus 1847-1912. Kalendarz życia i twórczości. Zygmunt Szweykowski (red.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.brak strony w książcePrus. Z dziejów recepcji twórczości. Edward Pieścikowski (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988. ISBN 83-01-05734-3.brak strony w książceJakub Malik: „Lalka”. Historie z różnych światów. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005. ISBN 83-7363-302-2.brak strony w książceLalka to klasyczna powieść realistyczna, opowiadająca o losach Stanisława Wokulskiego, bogatego kupca i filantropa, zakochanego w arystokratce Izabeli Łęckiej. Na stronie WolneLektury.pl można pobrać lub czytać online tom pierwszy Lalki, a także poznać życie i twórczość autora.
The Doll by Bolesław Prus is undeniably a great masterpiece of Polish realism in literature. This is an epic and detailed tale exploring XIX century Warsaw, tale in which Prus created a vivid picture of the city and people on the background of the economic, ideological and social transformations.
- (21.5K)
- Paperback
…a major Realist, with his Lalka (1890; “The Doll,” filmed 1969) giving a complex picture of Warsaw’s social classes at the end of the century. In Faraon (1897; The Pharaoh and the Priest ) he used the conflict between ruler and clergy in ancient Egypt as a metaphor for his depiction…
Lalka to klasyczna powieść realistyczna, która ukazuje życie polskiego społeczeństwa w latach 80. XIX wieku. Na stronie znajdziesz streszczenie fabuły, omówienie problematyki, bohaterów, cenzury i adaptacji utworu, a także informacje o jego znaczeniu dla matury.
